Сочинение бубадин веси на лезгинском языке

Перейти к содержимому

Алибег Фатахов

(1910-1935)

    Алибег Фатахов 1910-йисуз виликан Куьре округдин, гилан СтIал Сулейманан райондин Цумуррин хуьре лежбердин хизанда дидедиз хьана.
     Алибег аял чIавалай хци кьатIунар, зигьин ва бажарагъ авай кас тир. Ада бубадивай кIвале кIелиз-кхьиз чирна, Кьасумхуьруьн школа ва Бакудин рабфак агалкьунралди куьтягьна.
   Алибеган рикI халкьдин мецин яратмишунрал ва литературадин эсеррал алай. Ам гьеле школада амаз чIалар теснифунал машгъул хьана.
    1928-йисуз лезги чIалал «ЦIийи дуьнья» газет акъатиз башламишна. Адан чинра жегьил шаир Алибег Фатахован чIаларни сифте яз чапна. Алакьунар авай жегьилдикай и газетдин къуллугъчи, мухбир хьана. Гьа са вахтунда ада школаяр патал лезги литературадин хрестоматиярни туькIуьрзавай.
     Алибег Фатахов са куьруь вахтунда цIудралди шииррин, поэмайрин («ЭМ-ТЭ-ЭС» ва «Зарбачи Гьасан») ва шиирралди кхьенвай «КьатI-кьатI авур занжурар» романдин, «Гуьлпери» повестдин автор хьана. Бажарагълу шаирди лезги шиирар кхьинин къайдайра еке дегишвилер ва цIийивилер туна.
     А. Фатахова лезги прозадин кьил кутуна-гьикаяяр теснифна. «Риза», «Бубадин веси», «Лянет» ва «Газет» гьикаяяр чи литературада прозадин лап хъсан чешнеяр яз тестикь хьанва.
    Алибег Фатахова аялар патални са жерге шиирар кхьенва. Абур шаирди «Надинж аялар» тIвар алай кIватIал яз печатдай акъудна.
    Алибег Фатахован эсеррин кьилин тема хайи халкьдин уьмуьр я, ада бахтлу гележегдихъ эвер гузва.
   Шаир 25 йиса аваз тифдин азардик кечмиш хьана. Литературадин девлетлу ирсини адан тIвар гьамишалугъ яз Дагъустандин тарихда туна.

СДЕЛАЙТЕ СВОИ УРОКИ ЕЩЁ ЭФФЕКТИВНЕЕ, А ЖИЗНЬ СВОБОДНЕЕ

Благодаря готовым учебным материалам для работы в классе и дистанционно

Скидки до 50 % на комплекты
только до

Готовые ключевые этапы урока всегда будут у вас под рукой

Была в сети 08.12.2019 01:39

Казиева Анфиса Закидиновна

учитель родного языка и литературы

28 лет

рейтинг296
место102 537

Местоположение

Россия, с.Икра , Курахский район

Бубадин веси

30.11.2019 22:36

Нажмите, чтобы узнать подробности

Просмотр содержимого документа

«Бубадин веси»

МКОУ «Икринская средняя общеобразовательная школа имени Героя России З.Л.Батманова»

Открытый урок

На тему

«Бубадин веси»

Подготовила и провела:

учитель родного языка и литературы

Казиева Анфиса Закидиновна

Рекомендуем курсы ПК и ППК для учителей

Муниципальное казенное общеобразовательное учреждение

«Кучхюрская СОШ»

7-КЛАССДА

ЛЕЗГИ ЛИТЕРАТУРАДАЙ

АЛИБЕГ ФАТАХОВАН ЯРАТМИШУНРАЙ ТУХВАЙ АЧУХ ТАРС

ЛЕЗГИ ЧIАЛАН ВА ЛИТЕРАТУРАДИН МУАЛЛИМ РЗАКОВА Д. Г.

 Тарсунин мурад: аялрин рикIел А. Фатахован уьмуьрдин ва яратмишунин рекьикай
   малуматар хкун; абурук  лезги литература к
Iан хьунин гьиссер кутун; чIал гегьеншарун.

               Тарсунин тадаракар: шаирдин шикилар, ктабар ва абурун выставка, цлан газет, «Самур»
журнал, проектор.

Тарс кьиле фин

                  Тарсунин тема проектордин экрандал пайда жеда.
(слайд 1)

Тарсунин план

1 Муаллимдин гаф

2 А. Фатахован аял вахтар, кIелун ва кIвалахда сифте камар

3 А.Фатахов ва  «ЦIийи дуьнья» газет

4 Инсценировка «Надинж аялар»

5 Шаирдин эсерар хуралай кIелун

6 Тест

7 Умуми фикирар ва къейдер

8 КIвализ кIвалах

(слайд 2)

1.    
Муаллимдин гаф.

Аялар, цIи, 21-апрелдиз СтIал Сулейманахъ галаз Советрин литературадин диб эцигай машгьур шаир,
гьикаятчи, таржумачи А.Фатахован 105-йис тамам жезва.

Къенин чи тарс адан уьмуьрдин ва яратмишунин рекьиз бахшнавайди я.И
кардин патахъай чна фейи тарсуна малумарнавай гьар са аялдиз тайин тир тапшуругъарни
ганай.

Са касдин уьмуьрдиз ва яратмишунриз талукьарзавай ахтармишунра гьадан
лайихлувилер успатун патал жуьреба- жуьре лишанламишдай гафар – эпитетар ишлемишда.
Месела: камаллу, истеклу, гафунин устад ва мсб.

Ихьтин гафар чавай Алибег Фатахован тIварцIихъни акализ жеда. Вучиз? Вуж я ам? Ада чи
халкь патал, лезги литература патал вуч авуна? Адалай вуч алакьна? Чна и
суалриз къе куь куьмекдалди жавабар гуда.

(слайд 3)

Эпиграф патал чна лезги литературада тур гваз къекъвей кьилин
критик-литературовед, философиядин илимрин доктор, профессор Агьед Агъаеван гафар
къачуда: « Ам (Алибег Фатахов) лезги литературада тамам революция тур гьакъикъатдин
чи Маяковский я». Вучиз лагьайт
Iа, виридалайни адаз В. Маяковскийдин таъсир екеди я.

Куьне куь гьазурнавай докладар кIелдалди, заз чи лезгийрин бажарагълу шаир Ибрагьим
Гьуьсейнован «Цуьквер» шиирдай къачунвай гафар к
Iелиз кIанзава.

(слайд 4)

Беневшаяр гъуьруьгъверер

РикIел гъана гьайифди.

Бубуярни чIутран цуьквер

Куь тан куьз я зайифди?

Квел зулай тIуз гатфариз физ

Гьар садан темягь жеда.

Хъсан цуьквер яраб вучиз

Икьван фад куьтягь жеда?

— И цIарар шаирди низ бахшнавайбур я?

2. Шаирдин уьмуьрдин рекьикай малуматар

1-ученик (слайд 5)

А. Фатахов 1910-йисуз Куьре округдин (гилан Сулейман-Стальский
район) Цмуррин хуьре  лежбердин хизанда дидедиз хьана. Ада хуьруьн,
Кьасумхуьруьн школайра к
Iелна. Дуланажагъдин дарвили 11-12 йиса аваз ам эвелдай хуьре, ахпа
шегьерда к
iвалах авуниз мажбурна: Куьре округдин ревкомдин участокдин ,
милициядин деловод хьана. Ахпа Бакудин ФЗУ-дин ученик хьана, нафт
Iадин мяденра рабочийвал авуна.

 А. Фатахован уьмуьрда Азербайджанда кечирмишай вахтар важиблубур
ва къиметлубур я: адакай гъавурдик квай къанажагълу, ватандиз, халкьдиз вафалу
инсан жезва. (слайд 6)

2-ученик.
(слайд 7)

.Савадлу
жегьил яз А.Фатахов 1927-йисуз хуьруьз хтана. Бакуда, Буйнакскда кIелуникди ва
кIвалах авуникди, адаз хъсандиз азербайджан ва урус чIалар чир жезва.

3.    
 А. Фатахов ва «ЦIийи дуьнья» газет

1928-йисан
июлдилай лезги чIалал латин гьарфаралди «Ц
Iийи
дуьнья»  газет акъатиз башламишна. Сифтедилай Алибег Фатахов газетдин селькорвиле,
1928-йисан сентябрдилай жавабдар секретарвиле тайинарна. А. Фатахова лезги
кIелалайбур А.С.Пушкинан,М.Ю.Лермонтован,И.А.Крылован,Н.А.Некрасован, В.В.
Маяковскийдин эсеррихъ галаз танишарна.

3-ученик
.

ШартIуналди
А. Фатахован яратмишунар кьве девирдиз пайиз жеда. Сад лагьай девир — 1928-1930-йисар
–А.Фатахован яратмишунар дигмиш жезвай вахт я.И девирда эвелимжи чка «ЦIийи
дуьнья»газетди кьазва .Адан шаирвилин сифте камар  и газетдихъ галаз алакъалу
я. Месела: «Саккони Ванцетти», «Дагъвидин руш», «ЦIипуд йис» ва мсб.

-Ацукь,
аферин.

(слайд
8)

 Муаллим:
Гьа и девирда сифте яз аялар патал 1930-йисуз Махачкъалада «Надинж аялар» тIвар
алай ктаб акъатна. Шиирдалди кхьенвай и гьикаядин мана-метлеб ихьтинди я: шаирди
хуш къведай келимайралди кьудкъад йисан яшда авай Пери-къадирдин минтикьвал ва
адаз кар кьур КIарцIидинни Къемберан женжелвилер къалурнава. Абурру Пери тамуз
фейила, адан мух гуз хуьзвай верчер, къажгъандик кутуна.И гьал акур Периди
гьарай-эверзава, сельсоветди, аялриз тербет хьуй лугьуз абурун диде-бубайрал
жерме ат
Iана.

4 Инсценировка «Надиж аялар»

4-ученик
(слайд 9)

Кьвед
лагьай девир-1931-1935 йисар А.Фатахован эсеррин абад,абур гьуьндуьрдиз акъатнавай
вахт я.И йисара ада са шумуд ктаб акъудна:                      « Гъалибвилихъ»,
«Зарбачи Гьасан» , «КьатI-кьат
I
авур  жунжурар», «Дагъларин разведчикар».

А.Фатахова
лезги литературадиз ц
Iийи
девирдин инсанрин образар гъана: Гьасанан , Ризадин , Асланан , Г уьл –
перидин.

Шаирди
милли поэзияда эвергунин къайдани вилик тухвана,урус литературадин тежрибадикай
гегьеншдиз менфят къачуна .Виридалайни гзаф адаз В.Маяковскидин яратмишунри еке
тагьсир авуна .И жигьетдай чавай «Вад йиса – кьуд йиса» шиир къалуриз жеда:

Ягъ!
Ягъ! Ягъ!

Яда
чна уьтквем!

Къизмиш
хьурай,

Курай,

Куз-Куз

Гьавайриз
чукIурай

Хкатдай
са цIелхем!

ЦIай
ягъ, курай

Гьавайра
гум турай

Къарханайрин
къизмиш чатара

Виридаз
акурай,

Ван
хьурай

Ийир
ванер ракьари.          (слайд 10)

Муаллим:
А.Фатахов лезги литературадин прозадин бине эцигай кас я.И жигьетдай чавай адан
«Риза» , «Бубадин веси», «Газет» гьикаяяр рикIел кхьиз жеда .Идалай гъейри
А.Фатахова чи литературадиз поэмадин жанрани гъана.  (слайд 11)

1931-йисан
июндиз шаирди «Зарбачи Гьасан» поэма кхьена куьтягьна.И поэмада ада рабочий
класс арадиз атун, социализмдин шартIара дагъвидикай рабочий хьунин рехъ
къалурнава.Поэма шаирди тIебиатдин гуьзел шикилралди башламишзава:  (слайд 12)

Гатунин
йикъан пакамахъди

Ахпа
жезмаз экуьн ярар

Чулав
гьуьмерин кIаникай

Ачух
жезвай кьакьан дагълар.

Хкаж
хьана пакаман гар

Зайиф
ванцел рахадай,

Цавун
к
Iаниз янавай яр

Иви
хьтин аквадай.

-Мад
гьи поэма рикIел хквезва куь А.Фатахован, тIебиатдин гуьзел шикилралди башламиш
жезвай?                        

 (слайд-13)

-МТС,
дуьз.  (Поэмадин сифте кьил ученикди хуралай кIелда).

Муаллим:
Къанни са йиса авай А.Фатахован лезги чIалал теснифнавай «Зарабачи Гьасан»
поэма мана-метлебдин шикиллувилин ,ч
Iалан
девлетлувилин рекьяй эбеди гуьзел эсеррин жергеда  амукьда. Поэмадин кIалуб
ацIайди, тамамди, таъсирлуди я. Поэма гахьтинди авун патал шаирди чIалан
жуьреба-жуьре такьатар ишлемишнава: эпитетар, гекъигунар, олицетворенияр,
метафораяр.

(слайд
14)

А.
Фатахован яратмишунрай гьадалай виликан девирдин шаиррин (Кь. Саидан, Е.
Эминан) эсерра авачир, дуьшуьш тежезвай ибараяр жагъида.Себебни ам я хьи ,адан эсерар
туькIуьрнавай девир вич цIийиди я.

Хайи
лезги эдебиятдин тарихда А.Фатахов сифте яз шииралди кхьенвай «кьатI-кьат
I
авур зунжурар» романдин авторни я.(1934). Адан винел шаирди кьуд йисалайни гзаф
кIвалахна . Им Дагъустандин 30-йисарин эдебиятда метлеблу  вакъиа тир .
Шиирралди кхьенвай романда шиаирди чIехи муьгьуьбатдивди ва гьуьрметдивди дишегьлийрин
къаматар гузва. Эсердин кьилин герояр Мегьмед ва Гуьлназ я. А. Фатахова дагъви
рушан классовый къанажагъ гьикI ачух жезватIа ,зегьметчи халкь зулумрик кутур
къуватрихъ галаз гьикI руша женг чIугвазватIа ,дагълара цIийи уьмуьр эцигуник
гьикI ада вичин пай кутазватIа къалурзава.

6. Тест

-Квез
А. Фатахован уьмуьрдикай ва яратмишунрикай гьихьтин чирвилер хьанатIа
ахтармишун патал, чна исятда са гъвечIи тестовый к
Iвалах
тухуда.  Суалар авай чарар куь партайрал ала.

(слайд
15)

7. Умуми фикирар ва къейдер

-Исятда
за квез «Зи хайи чил» мани кутада, куьне адаз дикъетдалди яб це. (слайд 16)

А.Фатахован
уьмуьр куьруьди хьана.1935-йисуз ам Махачкъалада тифдин азардикди кечмиш
хьана.Чи бажарагъ авай хва, лезги халкьдиз машгьур,багьа хьанвай инсан 25 йисан
яшда аваз и дуьньядилай фена. Лугьунриз килигна , ам Махачкъала шегьерда Мегьамед
Гьажиеван куьчеда авай сурара хатрут тарцин к
Iаник
кучуднавай. Амма а сурарай маса куьчедиз рехъ тухудай ч
Iавуз,
шаирдин сур рекьик акатна , ам маса чкадал ферикъатнатIа малум туш.

Чна
яб гайи манида манидарди икI лугьузва:   

Вахъ
хайи чил зун я цIигел

Къвезва
 заз ви гьарайдин ван.

Заз
кIан я хьун лезги чилел

Вахт
атайла, закай са къван.

  
 -Гьелбетда, зун инанмиш я, А. Фатаховазни вичин хайи чилел вичикай са «къван»
хьана к
Iандай.

(слайд
17)

 Шаирдиз
2010-йисуз 100 йис хьуниз талукь яз вичин ватанда, Цмуррин хуьре, гуьмбет
эцигнава.

(слайд
18)

 Литературадин
девлетлу ирсини А. Фатахован т
Iвар
гьамишалугъ яз Дагъустандин тарихда туна.

8. КIвализ кIвалах:

(слайд
19)

А.
Фатахован уьмуьрдикайни яратмишунрикай малуматар рик
Iел
хкун;

Шаирдин
эсеррик квай неологизмаяр жагъурна,  литературадин тетрадриз акъудун.

Обновлено: 11.03.2023

Особое место среди многочисленных праздников, отмечаемых в нашей стране, занимает День Матери. Это праздник, к которому никто не может остаться равнодушным, это праздник вечности: из поколения в поколение для каждого человека мама – самый главный человек жизни. В этот день хочется сказать слова благодарности всем Мамам, которые дарят детям любовь, добро, нежность и ласку.

На мероприятие были приглашены мамы, бабушки учащихся, которых тепло поздравили с праздником. Также мероприятие посетила заместитель директора по УВР Шихамирова С.С. После окончания мероприятия для гостей было устроено чаепитие.

🤓

Урок 2. Моя семья(Зи хизан).

👪

Хизан – семья

👱‍♀

*Бах – мама
Бах* — в диалектах есть ещё слово «яъ» и «хая». Современная молодёжь говорит «мама».

👨‍🦰

*Дах – папа
Дах* — в диалектах есть ещё слово «паъ». Современная молодёжь говорит и «папа».
Вах – сестра

🙎‍♂

Стха – брат

👩‍🦲

Аял – ребенок

👵

Диде – бабушка

👴

Буба – дедушка

👫

Диде-буба – родители

🧔

Ими — дядя(со стороны отца)

👩

Эме — тётя(со стороны отца)

👩‍🦰

*Хала – тетя
Хала* — в ахтынском диалекте используется слово «дидед вах». Оно является исконно лезгинским в отличии от арабского «хала».

👨‍🔧

Халу – дядя

🙋‍♂

Халудин хва или имидин хва – кузин

🤷‍♀

Халудин руш или имидин руш – кузина

1 лагьай тапшуругъ. КIела ва таржума текст. Прочитайте и переведите текст.

2 лагьай тапшуругъ. Ахъая жуван хизандикай. Расскажи о своей семье.

Ви тIвар гьикI я? (Как тебя зовут?)
Ви шумуд йис я? (Сколько тебе лет?)
Ви хизан чIехи яни тахьайтIа гъвечIи?? (Твоя семья большая или маленькая?)
Ваз стха я тахьайтIа вах авазани? Адан тIвар гьикI я? (У тебя есть брат или сестра? Как его/ее зовут?)
Ви диде-бубадин тIварар гьикI я? (Как зовут твоих родителей?)
Ви дидедини бубадин тIварар гьикI я? (Как зовут твоих бабушку и дедушку?)

Ответ к первому заданию:
Меня зовут Самур. Мне 8 лет. У меня большая семья. Моего брата зовут Ярмет. Ему 10 лет. Мою сестру зовут Жанна. Ей 12 лет. Это мои родители. Моего папу зовут Вагиф. Мою маму — Сабина. Это мои бабушка и дедушка. Моего дедушку зовут Артур. Ему 60 лет. Мою бабушку зовут Айна. Ей 56 лет. А также у меня есть тётя и дядя. Их зовут(их имена) Эльвира и Марат. У них есть дети. Моего кузена зовут Максим. Мою кузину зовут Лиана. Ей 12 лет. Я люблю свою семью.

  • Для учеников 1-11 классов и дошкольников
  • Бесплатные сертификаты учителям и участникам

1 кас

Деде ! Виридалайни багьа, са куьнивни гекъигиз тежедай гаф. Т!ебиат рекьиз тежедайвал, и гафни гьамиша сагъ я. Дуьньяда халкьарин гьикьван гуьрчег адетрихъ галаз дидедин т!вар алакъалу я. Дидедин лай –лай, дидедин ч!ал,

Гьардаз вичин чка ава

Дагълар гьуьлуьв агуд женни?

Заз сифте чIал чирай, диде

2 кас

КьепIин кIане фена йифер,

Хьана лацу жив хьиз кифер.

Эй балаяр, дидед кефер

Хана, рикIяй акъуд жени?

2- аял

Ви лайлаяр ширин мецин
Ама, диде, зи япара.
Ви гафар за къене рик!ин
Хуьда, диде, виш йисара .

3- аял
Такурай заз пашмандиз вун,
Нагъв тахьурай ви вилерал.
Азиз диде, гъафилмир зун,
Валай багьад жеч чилерал .

4- аял
Шиир кхьиз вакай, диде,
Чухсагъул за лугьузва ваз.
Гьамиша вун аваз рик!е,
Жуван уьмуьр тухузва за.

Чан зи Диде , и ч/алар за
Икрам ийиз багъишда ваз.
Вун патав хьуй , ал гатфар за
Хъуьт/уьн юкъуз багъишда ваз .

Цава рагъ хьиз хьурай кьилел ,
Ви балайрин вун гьамиша.
Ви лайлаяр ала рик/ел
Къени чаз на алхиша .

Чан Диде, къуй гьар са аял
Ваз яб гуз ч/алал атурай .
И дуьньядал алай бахтар
Диде, ваз Аллагьди гурай .

Зун кесиб яз амукьайт/ан ,
Гумай са фу за ваз гуда .
Манид ч/алар захъ тахьайт/ан ,
За баядар ваз лугьуда .

Вун нефес хьиз багьа я заз
Зи чан ваз къурбанд я Диде.
Ви сивел хъвер багьа я заз ,
Рик/ни ви гьулдан я , Диде .

Гьар сада кьуй дидедин т/вар
Малаикдин хьиз гьуьрметдив .
Гекъиг жедач дидедин кар
Са куьнивни мад адетдин .

Ви пaк,aчух к1aнивили,
Кьaбулaйлa зун къужaхдиз.
Гьaзур я зун,зи рик1 чaнни,
Гуз aнжaх зи дидeдиз.

Акурт1a ви пaшмaнвилeр,
Гьaзур я зун михьиз дидe.
Рик1eлaй фич ви хъсaнвилeр,
Зaхъ aвaй сa aзиз дидe.

Зи шиирриз илгьaм гузвaй,
Нурлу Зуьгьрe гъeд я дидe.
Гьaр инсaндиз к1aнзaвaй ,
Дaим вeрц1и мeд я дидe.

Гьисаб жедач тупlаралди зегьмет ви,
Диде, чна гьич квадардач гьуьрмет ви.
Гьар са кардиз къвезва еке къимет ви,
Азиз диде, вун я чlехи девлет чи.

Сифте вилиз акурдини вун я заз,
Заз тербия гайидини гьахъ рахаз.
Ксун тавур бала алаз гъилерал,
Диде, заз вун сагъ акурай чилерал.

Аллагьди ваз гурай диде виш йисар,
Шад яз фирай диде вири ви йикъар.
Гьич садрани жез тахьурай ви рикl дар,
Ви вилерай фидайбур хьуй шад накъвар.

Диде, ви тарс хуьзва даим рикlе за,
Аферин ваз, туна зун дуьз рекье на.
Азиз диде — ви гьар гаф заз вине я,
Дуьньядилай багьади заз диде я.

Сагъ тежер хер авазва хьи зи чанда,
Кьуьзуь жезвай Диде акваз пашманда,
Ам амукьна кlан я кIвале, ватанда
Гьайиф, гьайиф къе зи Диде кьуьзуь жез
Адан чlулав, яргъи чlарар рехи жез…

Зи мехъер югъ акурай ваз чан Диде,
Ви тостунин ван гьат хьурай чи хъуьре,
Эхь, амукьда ви акунар чи рикlе
Гьайиф, гьайиф къе зи Диде кьуьзуь жез
Адан чlулав, яргъи чlарар рехи жез…

Диде… Валай мукьва касни заз авач,
Вун хьиз ширин гьич са инсан зав рахач,
Ви хьиз рикIел зун саданни гьич алач
Гьайиф, гьайиф къе зи Диде кьуьзуь жез…
Адан чlулав, яргъи чlарар рехи жез.

Аял чlавуз вичин чими къужахда
Чун ксуриз хьанай Диде кlвалахда.
За Дидедал гьамишанда дамахда,
Гьайиф, гьайиф къе зи Диде кьуьзуь жез
Адан чlулав, яргъи чlарар рехи жез.

1 кас

«Диде» идалай ширин гаф жедани. Диде авачиз чleхи гьайи аялдинди югъ яни? Бала чlехи авун, адаз тербия гун, адакай ватан кlани, жуван миллет кlани са инсан авун дидедин пара еке зегьмет я. Ам рикlелай алудун дуьз туш. Са бязибуру фикирда: «Дидеди авун вуч авурди я. Вири зи гьунар я» Ихьтин фикирар ийидай инсан жедани? Диде кьуьзуь хьайила, азарлу, зайиф хьайила патав хкввен тийидай бала жедани? Парабуруз диде амачирла и кардин гъавурда ахпа акьада. Гьич садрани дидедин зегьмет квадарна кlандач, адаз еке къимет гана кlанда.

Зегьмет чlугур закай инсан хьун патал,
Чандилай заз багьа я вун, чан диде.
Ксун тийиз лайла ягъай йифера,
Багьа я заз ви куркурдин ван, диде.

Гишин тиртlан, фу нен тийиз жедай зун,
Ваз назвал гуз хъукьван тийиз шедай зун,
Мекьи тиртlан, алукl тийиз парталар,
Перем гъиле кьаз, ви патав къведай зун.

Чубарук хьиз вун шараграл элкъведай,
Гьар патахъай вун суьрсет гваз хкведай.
Тlимил акваз, диде, вуна гайиди,
Чун, аялар, ви жибинра къекъведай.

Къвез алатна вахтар йифен ахвар хьиз,
Гележегди хъвер айизва хиялдиз.
Дидеди хьиз ачухзава ватанди
Вичин чими къужах куьрпе аялдиз.

Зи ватандал пехъи душман атайла,
Буба фенай хура къвазиз душмандин.
Аял вахтар за хиялдиз хкайла –
Кьве бурж гва зав: дидединни ватандин.

Ракъинин нур чкlанвай и дерейриз
Гьар гатфари цуьквер гъизва, гун патал
Рагъ хьиз жумарт рикlер авай дидейриз.
Чунни абруз вафалубур хьун патал.

Йисар фида, анжах экуь къамат ви
Са чlавузни чи рикlелай фидайд туш.
Чун паталди кана уьмуьр, къуват ви.
Чна леке ви намусдал гъидайд туш.

Нажмите, чтобы узнать подробности

Мени Анам, мени айым, юлдузум,

яшавума нюр шавлалар яягъан!

Шу сёзлени мен азиз анама багъышлагъанман. Дюньядагъы лап арив адам магъа — мени анам. Шолай мени йимик бары да адамлар ойлашадыр. Мени анам арив , гьакъыллы, илиякълы, яхшы, юрекли адам. Мени анам къурдашым, ёлдашым. Не къуллугъум болсада магъа кёмек этер, гьакъыл бере ва тюз ёлгъа салыр. Лап дюньяда мени англайгъан, къыйынлыкъда кёмек этеген ва не болсада гечеген мени анамдыр. Мен анамны кёп сюемен. Бир заманда да ону хатирин къалдырмасман.

Submit to our newsletter to receive exclusive stories delivered to you inbox!

Мари Умняшка

Лучший ответ:

Таня Масян

Ғаилә әсә – иң ҡәҙерле кеше минең өсөн. Мин уны бик яратам. Яратам өсөн түгел икән, ә ябай, ғәҙәти өсөн генә булһа ла, ул миндә бар. Мин бик ғорурланам һәм дорожку үҙ әсәй. Якынрак минең уға беркемде лә юҡ. Әнейемде исемем Татьяна Николаевна. Ул сәнғәт. Яратам мамин улыбку һәм ҙур йәшел күҙҙәре менән, улар сверкают озорные огоньками, задорный көлөү һәм уның ҡулы, хәстәрле, йылы, ҡәҙерле миңә ике ладушки. Минең әсәй бик матур, яҡшы кешеләр менән ладит, барыһы да уны хөрмәт итәләр һәм яраталар. Ул белә журналы, ауыр минутта һәм сорт үҙенең йылы хистәр булғанда, ҡайһы ваҡыт, миңә күңелһеҙ була һәм ҡыҙғаныс. Әсәй заботиться етәксе һ. б. тураһында менән абыйым менән үҙ тыуған дарит беҙгә үҙ игелеклелек, ҡайғырта, наҙ һәм материнской мәхәббәт. Мин бик рәхмәтле әнигә барыһы өсөн дә ул башҡара. Әлбиттә, мин һис тә тырышам, уға ярҙам итергә ни. Мин булышам әнигә кирегә ауыр сумкалар менән аҙыҡ-түлек менән, булышам әрселеү менән беҙҙең йортта. Минең әсәй бик тәмле әҙерләй, һәм мин яратам булышырға был. Беләм, шаҡтай күп файҙалы ваҡытында йыйып алыу пищи. Әсәй мине өйрәтә кәрәкле һәм файҙалы белемгә, улар кәрәк буласаҡ миңә тормошта. Тағы ла мин бик яратам уның менән гулять миңә гел уйын-көлкө. Беҙ йөрәйбөҙ ҡунаҡҡа, кино, күргәҙмәләр үткәрелә, ябай дышим свежим воздухом.=

Вы можете из нескольких рисунков создать анимацию (или целый мультфильм!). Для этого нарисуйте несколько последовательных кадров и нажмите кнопку Просмотр анимации.

Читайте также:

      

  • Обычным днем мокрой московской зимы зашла я в исторический музей сочинение
  •   

  • Примеры вежливости из жизни сочинение
  •   

  • Раскрепощение возможность свободно выражать свои мысли и чувства сочинение рассуждение
  •   

  • Сочинение внешность успешного человека
  •   

  • Будьте заняты это самое дешевое лекарство на земле и одно из самых эффективных сочинение

Audio Preview

item image #1

__ia_thumb.jpg

169

Views

DOWNLOAD OPTIONS

Uploaded by

aparus

on June 24, 2020

SIMILAR ITEMS (based on metadata)

Бубадин хва


Шаир Кьилегь Къудратан чIехи хва Рейсамни гъуцари пай ганвайбурукай тир…
Зи дуст Эйваз Марвара Кьилегь Къудратан «Хкягъай эсерар» улубдиз кхьенвай рикIел хкунра ихьтин гафар лагьанва:
…Ашкъидикай мектеб тир,
 Къудрат халуд ким…
Лагьана кIанда хьи, шаир Къудратан кимел тек са ашкъидикай, Ватандикай, жемиятда гьалтзавай усалвилерикай ваъ, гьакIни веледрикай, абурун тербиядикай гегьенш ихтилат физва:
 Чан хва, бубад гайи тербет,
 Ваз кIвачерик таз кIан жемир.
 Гьич чарадан гъилин зегьмет,
 Ви жибинда тваз кIан жемир…
                            («Хциз тербет»)

Къудрат бубадини Жавагьир дидеди ирид велед хвена жемиятдин арадиз акъудна. Амани  лугьун хьи, абурун веледар гъуцари пай ганвайбурукай тир. Чи къенин ихтилат шаирдин чIехи хва Рейсамакай я.
Зи тай-туьш тир Рейсама саки цIувад йисуз захъ галаз санал Хачмаз райондавай 97 нумрадин кеспийрин мектебда кIвалахнай.  Уьмуьрдин эхирдал кьван Худат шегьерда яшамиш хьайи и кас са шумуд йис вилик рягьметдиз фена. Ам Кьилегьрин сурара, бубадин кьилив кучуднава. Аллагьди кьведазни рягьмет авурай!
Кьилегь Къудратан улуб гьазурдайла, зи гъиле Рейсаман кьелечI са дафтар гьатна. Ина адан жегьил чIаварилай туькIуьрнавай 19 шиир кхьенвай.
    Заз бубади лугьудай:
   Накъкъал жемир, чан бала.
   Демекдай верч чуьнуьхдай
   Чакъал жемир,чан бала.
             («Заз бубади лугьудай»)
Чаз и кьуд цIарцIяй асул лезги бубади вичин веледриз ганвай тербия аквазва. Гьа тербиядал чIехи хьайи Рейсама вичин уьмуьр саядаказ кьиле тухвана, бубадин гафар садрани рикIелай алуднач.
Ислягьвал кIани Рейсам стхади килиг вуч кхьенватIа:
   Ният чIуру душманар,
  Чи чилерал татурай!
  И дуьнядал туп-тфенг,
  Яру цIаяр тахьурай.
                  («Чаз такурай»)
И темадай маса шиирда ихьтин фикир фенва:
  Балад къадир авачирдаз,
  Гьич вичин хизан жедани?
  Япар яргъи рехи ламраз
  Лагь вуна, Ватан жедани?
                            («Рейган»)
Гьахъ гафар я! РикIивайни, вичихъ паб-аял авачир касдиз масадан къадир садрани жедай туш!
Гьар са кцIарвидиз хьиз, Рейсамазни КцIарин акунар, тIебиатдин иервал,  инсанрин къилихар пара хуш я, гьавиляй хайи чкайрин тарифзава:
  Гатуз серин булахар-ваз:
  “Къайи булах” кьилихъ галаз,                  
  Зун Ватандиз юлдашар гваз                      
  Къверла, уьзуьагъ я КцIар,
  Къунши ви, Шагьдагъ я КцIар!
                                      («КцIар»)
Зи рагьметдавай дустуниз хайи диде-бубадин хатур пара кIандай. Зун и кардин шагьид хьанай. Аку, Рейсама са цIарцIин шиирда бубадиз авай кIанивал гьикI къалурнаватIа:
    КъанницIуд  йис заз тийижир
   йисар ава бубадиз зи…               
Вич бубадилай 30 йисан гъвечIи я, яни Рейсам дуьнядал атайла, Къудрат  халу  агакьнавай кас тир.
Зи дуст хъуьруьнрал рикI алай, зарафатар гзаф кIандай кас тир. Гьавиляй я жеди, адан шииррин чIехи пай сатирадинбур я.
   Акахьай мал авай, еке
   Склад куьлег гьатна гъиле,
   Алвер ийиз хъсан я зун.
   Чан тижарет, ви чорткадиз
   Хизанни кваз къурбан я зун…
                    («Къурбан я зун»)
Куьне кьатIайвал, зи дустуни савдагарвал вине кьазвай касдин мецелай монологдиз ухшар шиир кхьенва, девлетдин малдал алверзавайбур кIевелай негьнава!
    Я руш, вуна суфатдиз
   Килигнани гуьзгуьдай?
   Акъатдай туш, лугьуда,
   Ихьтин кIвалах лезгидай!
-авторди вичин мягьтелвал къалурзава. И шиирда ада «дамахарзавай», вич кIвечIи гьалдал гъизвай «мудни рушар» ягьанатIрал вегьизва, абуруз дуьз рекьел хтун теклифзава.
Автордин къелемдиз  сад-кьве гагафни (басняни) хас я. Ингье, абурукай сад:
   МуркIад кIусни яру цIукI
   Кьвед са-садав агатна.        
   ТIуб юзурна са-садаз,     
   Кьведахъни хъел акатна.

                                                                   
   Яру цIукIди чимивал
   МуркIадиз фад къалурна:
   Мурк цIрана, вичин яд
   ЦукIун кIаник ракъурна…
                   («Муркни цIукI»)
Рейсаман тукIуьрунриз гъилелди шикил чIугун, кванцел гишир атIун…хас  тир.Гьайиф хьи, адан и рекьяй туькIуьрунрикай чи гъиле затIни амач. Абур вири ярар-дустариз пешкешнава.
Играми кIелчияр! Квевай чи тIалабун я: нин гъиле-кIвале Рейсам Велиханова къванцел атIанвай гиширар, шикилар, кистинал чIугунвай затIар аматIа, чаз хабар це! Чна квез и кьиляй сагърай лугьузва.       

           Рейсам ВЕЛИХАНОВ

    Хъсан я

  Мехъер кIвалел зуьрнедин ван,
  Межлисд чIехид Сад хъсан я.   
  Мехъер ийиз кIанзаватIа,
  Жезамай кьван гад хъсан я.

  КIвалин вилик кьуд пад мангал,
  Шишер чIехид къвазна кIвачал,
  -Мугьманар, куьн экъечI къавал!-    
  Лугьудай кас шад хъсан я.

 
  Ашпазд гъиле кавча-кефкир,
  Хуьрек тагай касни тамир.
  Бес тахьайтIа шурва эхир,
  Ваз кьве къажгъан мад хъсан я.

  Чаяр чIехид къвазна кьилел,
  Лацу дасмал алаз гъилел,
  Чай тухузвайд кIвачал-кьилел
  Зирек хьайтIа, сад хъсан я.

  Эрекь гвайди заха хьайтIа,
  Сад кIан хьайла кьве-кьвед гайтIа,  
  Вахъ галайбур хъвадайд хьайтIа,
  Пара ваъ, чун вад хъсан я.

    
  Пуд йифизни дем тухудай,
  Мугьманарив кьуьлиз гудай,
  Пул гвачирдав пул вугудай
  КIвалахдал Мурад хъсан я.

  Гил машинар гьатна рекье,
  Мехъер сагьиб аваз кIвенкIве.
  Енгед гуьзгуь вахан гъиле!
  -Вегь кьулухъай яд, хъсан я.

  Свас гъана къе кIвалин вилик,
  Къизил тупIал галаз гъилик.     
  Хъвер акатна чамран сивик,
  Гадад диде шад хъсан я! 

Гьазурайди:
Вакъиф Муьшкуьрви
«Кцlар» газет

  • 1 просмотр

Понравилась статья? Поделить с друзьями:

Новое и интересное на сайте:

  • Сочинение бандароуна на беларускай мове
  • Сочинение бтс моя любимая группа
  • Сочинение берегите природу 6 класс по русскому языку рассуждение
  • Сочинение балтийское море
  • Сочинение брюллов портрет сестер шишмаревых

  • 0 0 голоса
    Рейтинг статьи
    Подписаться
    Уведомить о
    guest

    0 комментариев
    Старые
    Новые Популярные
    Межтекстовые Отзывы
    Посмотреть все комментарии