Сочинение.
Туган телем – иркә гөлем!
Эшне үтәде: 86нчы “Өмет” интернат-
мәктәбенең 7нче а сыйныф
укучысы Фәрдиев Рәмис
Эшне тикшерде: татар теле
укытучысы Гәрәева Л.М.
2016нчы уку елы
Туган тел,
Синдә – шатлык җиңеллеге,
Кайгылар авырлыгы.
Ата – бабам батырлыгы,
Аналар сабырлыгы.
(З. Насыйбуллин)
Кеше тормышында аның бөтен гомере буена аерылгысыз төшенчәләр, кешеләр, әйберләр була. Мин шуларның берсе дип, аның туган телен саныйм. Ул – кешенең дөньяга аваз салган минутыннан соңгы сулышына кадәр янәшә.
“Туган” сүзе тагын берничә сүз белән сүзтезмә ясый: “Туган апа”, “Туган ил” һәм “Туган тел”. Бу төшенчәләр – өчесе дә кеше өчен иң якын, иң кадерле. Әгәр кеше бу төшенчәләргә битараф караса, аларны еш алыштырса, онытса яки хыянәт итсә, ул кешегә “изге” дигән суз таныш тугел.
Кеше дөньяга беренче аваз салуга, аны тудырган ана сабыена туган телендә “балам” дип эндәшә. Баланың беренче әйткән сүзе дә туган телендә яңгырый. Кеше үзенең иң саф хисләрен бары тик туган телендә генә белдерә ала. Бөек Тукай юкка гына үзенең иң кадерле кешеләре әти – әниләренә рәхмәт сүзләрен, алар рухына багышлаган догаларын туган телендә белдермәгән.
И туган тел! Синдә булган иң элек кыйлган догам:
Ярлыкагыл, дип үзем һәм әткәм – әнкәмне, Ходам!
Безнең халкыбызның күңел җәүһәрләре бары тик туган телдә генә сакланып калган. Бары тик туган телдә генә алар күңелнең иң нечкә кылларын тибрәтә алалар. Шуңа күрә дә галимнәр, язучылар һәм шагыйрьләр туган телгә зур игьтибар бирәләр. Галимнәр фикеренчә, үз туган телендә беләм алу балага җиңелрәк бирелә һәм үзләштерү, аңлау дәрәҗәсен арттыра икән. Үз туган теленең кешегә тәэсир көче дә көчлерәк. Бу турында аксакал язучыбыз Г.Бәширова бик дөрес әйткән. Ул инде туган телнең байлыгын бик яхшы белә, чөнки гомере буе халык авыз иҗаты җәүһәрләрен җыйган һәм өйрәнгән кеше. ”Халыкның иң зур байлыгы, иң кадерле рухи хәзинәсе, – дип яза Г.Бәширова, – һичшиксез, аның теле. Халык үзенең телен, оста бакчачы кебек, яман җилләрдән, рәхимсез салкыннардан саклап, мең еллар буена үстереп килгән. Өзлексез баетып, матурлап, иң тирән фикерләрен, иң нечкә хисләрен дә аңлатып бирер дәрәҗәгә китергән”. Никадәр мәгънәле сүзләр!
Минем туган телем – татар теле. Шагыйрь Кави Нәҗми аны “җырдай моңлы”, Равил Фәйзуллин “тыйнак, басынкы, түзем”, Аяз Гыйләҗев “тәмле, күркәм, өстен”, ә Хәсән Туфан исә “күкрәүләр теле, батыр һәм җәүһәр мирас” дип атый.
Татар теле җөмһүриятебездә дәүләт теле дип игълан ителде. Шуңа күрә аның кулланыш даирәсе дә киңәергә тиеш. Ул инде хәзер – кешеләр арасында үзара аралашу коралы гына түгел, дәүләт эшләрендә дә тулы хокукка ия булган тел булырга тиеш.
Тарихым истәлеге син,
Болгарым истәлеге,
Гасырлар аша үтелгән
Юлларым истәлеге, –
дип яза Хәсән Туфан. Чыннан да, тел тарихы ул – ил тарихы. Безнең туган телебез тарихның төрле авырлыкларына, җәзалау-кимсетелүләренә дучар булган. Ләкин:
Чукындырган чагында да
Чукынмадың, татар теле, –
ди Кави Нәҗми.
Муса Җәлил, Абдулла Алишларның татар телендә язылган шигырьләре фашистларның корыч ишекләреннән, гильотиналарыннан да көчле булдылар. Бу турыда шагыйрь Равил Фәйзуллин:
Түзем тел ул
Окопларда, төрмәләрдә, лагерьларда
атылса да, асылса да,
җиңү рухын жуймаган ул.
Гильотина өсләрендә
Яшәү җырын җырлаган ул! –
дип, татар теленә булган югары бәясен бирә.
Туган телебез көннән-көн камилләшә бара. Аны тагын да бизәү, кулланылышын арттыру өлкәсендә бик күп галимнәр, сәнгать әһелләре армый-талмый эшлиләр. Мин шундый кешеләрнең берсе турында гына әйтеп үтмәкче булам. Бу – татар әдипләренең әсәрләрен бөтен “дөньяга” яңгыраткан Айрат Арсланов. Мин аның шигырь сөйләвен бик яратып таңлыйм. Айрат Арсланов тарафыннан яңгыраган татар теле изелгәннәрне, башлары түбән иелгәннәрне турайта, горурландыра, бәгырьләреңне актарып елата. Язучы Фәнзаман Баттал аның турында: “Шартына китереп сөйләүчесе генә табылсын, бу тел кяферлек тутыгы белән капланган иманыңны да чистарта, сафландыра торган тел!” – дип яза һәм, – А. Арслановны туган телнең баш сакчысы, бераз шаяртып та әйтсәк, генеральный сакчысы дип бәялибез”, – ди.
Туган тел турында фикерләремне шагыйрь И. Гыйләҗев сүзләре белән йомгаклыйсым килә:
Ул булганда адашмабыз –
Юлым туры, нурлы көнем.
Күз карасы кебек саклыйм
Анам телен – Татар телен.
Обновлено: 11.03.2023
Оценить 1701 0
А.С.Пушкин исеменд әге 9 нчы лицей
“Туган телем – иркә гөлем ” дип аталган
Халыкара туган тел к өненә багышланган шиг ъри-музыкаль кич ә
Башкарды:татар теле һәм әдәбияты укытучысы
Гил ьфанова Алсу Камиловна
Халыкара туган телләр көне
1) Укучыларда туган телебезгә карата мәхәббәт тәрбияләү.
2)Туган телнең сафлыгын,матурлыгын, дөнья телләре арасында тоткан урынын ачыклау.
Маша: Әйдә барыйк инде, аю?
Аю:кая барабыз соң?
Маша: Телләр көненә барабыз
Маша: ну,барыйк,дим әй.
Аю:Маша,нәрсә,соң ул телләр көне.
Аю:юк белмим,нәрсә соң ул тел?
Маша: и аюю, менә бит ул тел (телен күрсәтә). Балалар ә сез телнең нәрсә икәнен беләсезме?
(балалар җавап бирәләр)
Алып баручы: Маша һәм аю менә безнең кичәбезне карап китегез әле. (Маша белән аю утыралар).
Балалар телләр турында мәкал ь ләр сөйлиләр.
1.Анам биргән туган тел,
Атам биргән корал тел.
2.Иң татлы тел — ту ган тел,
Анаң сөйләп торган тел.
3.Тел — ананың баласына иң кадерле бүләге.
4.Тел күңелнең көзгесе.
5.Телләр белгән — илләр белгән.
6.Туган илем — иркә гөлем,
Киңдер сиңа күңел түрем.
7. Туган телем — үз телем,
Туган илем — үз көнем.
Хөрмәтле укытучылар,укучылар без сезнең белән бүген Халыкара туган телләр көненә җыелдык.
21 нче февральдә кешелек дөньясы ЮНЕСКО инициативасы белән Халыкара телләр көнен билгеләп үтә. Дөньяда 7000 гә якын тел бар. Шуларның 83е киң таралган. Ә 383 тел бөтенләй юкка чыгарга мөмкин. Шуңа да туган телебезне саклау бүген безнең алда торган иң зур бурычларның берсе. Чөнки телебез бетсә,татар дигән милләт тә бетәчәк. Туган телебезне, милләтебезне саклау -безнең бурычыбыз. Туган телгә бер генә көн түгел, бөтен гомер бирелергә тиеш. Безнең тел үле тел түгел ул.Ул-яшәү теле.Без шул телдә уйларга,аңларга,аралашырга тиешбез.
Туган тел –ул безнең балачагыбыз,гаиләбез,җәмгыятьтәге беренче аралашу телебез.Шуңа да саклыйк,хөрмәт итик ,чит сүзләр белән буямыйк аны. Сүзең алтын сүзле тел.
Син – татар баласы диеп,
Сайрап торган изге тел!
Татарның бар – татар теле,
Урысның бар – рус теле,
Һәркайсының үз анасы,
Һәркайсының үз теле.
Без, татар халкы өчен, нинди зур бәхет – үзебезнең газиз туган телебез бәйрәмен елына ике тапкыр билгеләп үтәбез. Берсе аның мәшһүр Тукаебызның туган көнендә булса, икенчесе февраль аенда – ЮНЕСКО тарафыннан игълан ителгән халыкара Туган тел көнендә.
. Туган телемдә аңлашам
Үткән, бүгенгем белән.
“Әлифба”мны дога итеп,
Йөрәгендә саклый бу халык.
Әгәр син булмасаң,
Бетәр иде күптән югалып.
Халык исән калган син барга.
Бу дөньяга күзебезне ачтың,
Хакыбыз юк кабат йомарга. (Р.Әхмәтҗанов)
И минем җандай кадерлем,
И җылы, тере телем!
Кайгылар теле түгел син,
Шатлыгым теле бүген.
Нинди таныш моңлы көй бу?
Тукай җыры – «Туган тел”.
Истән бер дә чыкмый торган
Халык көе – «Туган тел”.
“ Туган тел “җыры башкарыла.
Туган җирең Идел буе,
Һәр телнең бар туган иле.
Туган җирең кебек назлы,
Җырдай моңлы татар теле.
Халык кебек уңган да син,
Хезмәттә син көне-төне.
Гайрәтле син,татар теле!
(Н.Нәҗми). Дөньяда иң-иң матур ил-
Ул минем туган ил.
Дөньяда иң-иң матур тел-
Ул минем туган телем.
“Балам”,- диеп, туган телдә
Эндәшә миңа әткәм.
“Әнкәм”,- диеп, әниемә
Мин туган телдә дәшәм.
Күкрәк сөтедәй саф ана телен
Әйләндермә мама теленә.
Ни урысча, ни татарча белмәс
Имгәтелгән буын тилерә.
Җыр “Кояшлы ил ”
Туган телдә сөйләшеп
Яшим мин туган илдә.
Туган ил дигән сүзне дә
Әйтәм мин туган телдә.
Иң изге хисләремне мин
Туган телдә аңлатам.
Шуңа күрә туган телне
Тел ачылгач , үз телеңдә әйтә алсаң”әни”дип,
Тел ачылгач , үз телеңдә әйтә алсаң “әти” дип.
Күзләреңә яшьләр тыгылмас,
Туган телең әле бу булмас.
Соң минутта үз телеңдә әйтә алсаң “Әни” дип,
Соң минутта үз телеңдә әйтә алсаң “Әти” дип.
Күзләреңә яшьләр тыгылыр
Туган телең әнә шул булыр.
9 нчы укучы.
Бездән элек туган тел.
Безгә кирәк булачагын
Алдан белеп туган тел.
Безгә кирәк булган тел.
Ызгыш-низаг өчен түгел,
Иҗат өчен туган тел.
Яшәр өчен туган тел.
Дәшәр өчен туган тел.(З.Насыйбуллин).
Алып баручы.Безнең татар халкы элек-электән күмәк уеннар, ярышларда катнашырга яраткан.Әйдәгез, без дә сезнең белән уйнап алыйк.
Туган тел – һәркем өчен кадерлн булган бөек хәзинә. Ул – халкыбызнең рухи көзгесе. Шушы телдә милләтнең бөтен балалары, гореф-гадәтләре генә түгел, үткәне, бүгенгесе, киләчәге дә.
Туган телем – назлы гөлем.
Фазлыева Альбина Рәдүс кызы
Дүртөйле шәһәренең 3 санлы гимназиясе
татар теле һәм әдәбияты укытучысы
И туган тел, и матур тел,
Дөньяда күп нәрсә белдем
син туган тел аркылы.
Үзенең туган телгә булган мәхәббәтен татар халкының бөек шагыйре Габдулла Тукай әнә шулай матур итеп язган. Чынлап та, туган телне ярату – Туган илне, әткәй-әнкәңне ярату белән бер.Юкка гына туган телне ана теле дип йортмиләр шул!
Туган тел төшенчәсенә зур мәгънә салынган. Ул – Ватан, туган җир, ата-ана сүзләре белән бергә торган бөек, изге һәм кадерле сүз. Туган телне тугач та ишетә һәм өйрәнә башлыйсың, шуңа күрә аны туган тел дип атыйлар да. Әйе, туган тел — иң татлы тел, “Ана теле бер булыр” бу мәкаләдә дә шуны күрәбез. Баласы карынында чагында ук анасы аңа төрле әкиятләр сөйли, җырлар җырлый, аның белән сөйләшә. Дөньяга тугач, бала үзенчә ниндидер авазлар чыгарып ята, аннары җайлап үзенең туган телендә сөйләшә башлый. Ул телгә баланы, башлап аның иң газиз кешесе – анасы өйрәтә, иркәли,юата. Туган телне сөяргә, хөрмәт итәргә, горурланып яшәргә дә ана өйрәтә.
Туган тел! Нинди гүзәл, матур, йомшак, бөек сүз! Һәр милләтнең үз туган теле була: марыйларныкы – марый, чуашларныкы – чуаш, башкортларныкы – башкорт. Ә безнең туган телебез – татар теле! Әйе, татар теле: җырдай моҗлы, кызлар кебек шат чырайлы, ачык йөзле татар теле. Ул бик борынгы һәм бай телләрнең берсе, шуңа күрә без аның белән горрланып яшәргә тиешбез. Туган тел турында берсеннән-берсе матур шигырьләр, җырлар, мәкальләр бар. Шагыйрь Наҗар Нәҗми “Туган тел” шигырендә шундый матур юллар яза:
Туган җирең – Идел буе
Һәр телнең бар Туган иле.
Туган җирең кебек назлы,
Җырдай моңлы татар теле.
Туган тел – иң татлы тел,
Туган тел – иң тәмле тел,
Тәмле дип: телең йотма!
Туган телне онытма!
Нинди сихри юллар бу! Дөньяда һәр кеше үз телен яхшы белеп, аңа хезмәт итәргә тиеш, бозмаска, телне саф, чиста итеп куллана белергә тиеш. Тел – кешенең юлдашы гомерлеккә! Кеше беренче чиратта үз телен әйбәт белергә тиеш, ә аннан инде бүтәннәрен. Хәзерге вакытта туган телне онытучылар, бозучылар да күп. Мондый кешеләр безнең телебезне ямьсезлиләр, чит тел сүзләре кушып сөйләшәләр. Бу бик начар хәл. “Инсафлының теле саф”, — диләр бит.
Акыллы, тәртипле кеше, минемчә, беркайчан да үз телен бозмаячак та, онытмаячак та. Рәхәтләнеп үз туган телеңдә сөйләшү – үзе бер бәхет түгелме соң?
Туган тел – һәркем өчен кадерлн булган бөек хәзинә. Ул – халкыбызнең рухи көзгесе. Шушы телдә милләтнең бөтен балалары, гореф-гадәтләре генә түгел, үткәне, бүгенгесе, киләчәге дә. Шуңа күрә туган телне буыннар арасында югалтмыйк.
Хэр кешенен туган теле бар .Туган тел эти — энидэ бирерэ .Туган тел ,Туган жир .Туган жир ул без туып ускэн .Аны сакларга кирэк ,яратырга .Туган телнен сакларга ,аны бозмаска кирэк ,эшэке сузлэр белэн эйтмэскэ .Сакларга
Фрэ́нк Гамба́ле (Frank Gambale) родился в Канберре (Австралия) в 1958. Сегодня музыкант — один из известнейших в мире фьюжн-гитаристов, прославившийся как собственными сольными проектами, так и выступлениями в составе легендарных джазовых проектов, в числе которых — Chick Corea Elektric Band. Frank Gambale выпустил одиннадцать студийных альбомов за более чем два десятилетия. Название его первого студийного альбома стало символом всей исполнительской карьеры — «Brave New Guitar». Отважный экспериментатор и импровизатор, Frank Gambale знаменует собой новую эпоху как для мирового гитаризма, так и непосредственно для стиля фьжн. Журнал «Rolling Stone Magazine» назвал стиль его исполнения «свирепым» (ferocious), а John McLaughlin в шутку заметил, что был бы не прочь «оттяпать ему обе руки», слишком уж велики достижения Фрэнка в гитарной технике. Наверное, самым точным описанием таланта Фрэнка Гамбале можно считать не менее шутливую фразу Чика Кориа: «Он один из самых невероятных гитаристов на всей планете — все, чего он касается своей гитарой, превращается в золото».
человек становится хороший, когда у него все получается. успешный. это же зависит от характера человека. плохого человека никогда не сделаешь идеальным. это внутри находится у людей. Если он добрый, понимающий, то он всегда для всех будет хороший. еще можно сказать от воспитания .
главное правило для человека: быть честным, вежливым, трудолюбивым. помогайте своим близким.тогда ты будешь нравится людям и все к тебе потянутся.
Тема Разрезы в аксонометрии Задание: Вычертить куб со сторонами 80 мм, внутри которого по центру проходит сквозное отверстие. В
Какие факторы влияют на развитие взаимоотношений взаимоотношения со сверстниками противоположного пола в подростковом возрасте?
Рабочая тетрадь по человеку и миру 5 класс ответы лопух сарычева шкель: какое общее название имеют науки о природе ?
Читайте также:
- Подготовка медицинского персонала сочинение
- Как писать сочинение 5 класс видео
- Сочинение минем яраткан китабым
- Сочинение от имени человека который впервые попал в готический собор
- Зима сочинение с придаточными
Үз ана телем – минем өчен матур, иң тәмле тел,
Үз телем – үз әйберем булган өчен ярата күңел.
Шул ана телем белән мин максудымны аңлатам.
Шул анам теле белән “бала” диләр анам-атам.
Шул тел аркылы гыйлем, уку-язуны өйрәнәм,
Шул тел аркылы укып, белеп, булырмын чын адәм.
Мин бала чактан ук “әти-әни” дидем шул тел белән.
Һәм дә әнкәм дә миңа “бәбкәм” дигән шул тел белән.
Кеше тормышында аның бөтен гомере буена аерылгысыз төшенчәләр була. Мин шуларның берсе дип аның туган телен саныйм. Ул − кешенең дөньяга аваз салган минутыннан соңгы сулышына кадәр янәшә.
Кеше дөньяга беренче аваз салуга, аны тудырган ана үзенең сабыена туган телендә «балам» дип эндәшә. Баланың беренче әйткән сүзе дә туган телендә яңгырый. Кеше үзенең иң саф хисләрен бары тик туган телендә генә белдерә ала. Бөек Тукай юкка гына үзенең иң кадерле кешеләре − әти-әниләренә рәхмәт сүзләрен, алар рухына багышлаган догаларын туган телендә белдермәгән:
И туган тел! Синдә булган
Иң элек кыйлган догам:
Ярлыкагыл, дип, үзем һәм
Әткәм-әнкәмне, Ходам!
Мин үзем дә чын татар кызы. Татар булуым белән горурланам. Мәктәптә дә, гаиләмдә дә, туганнар, дусларым, иптәшләрем белән дә татар телендә аралашам. Татарча тапшырулар карыйм, татарча китаплар укыйм. Китапларның төрле телләрдән тәрҗемә ителгәннәрен түгел, бигрәк тә чын татар язучылары иҗат иткән әсәрләрне укырга яратам. Аларның эчтәлеге күңелгә, җанга үтеп кереп, озакка истә кала. Бигрәк тә татар әдәбияты дәресләрендә өйрәнгән язучыларның нинди дә булса әсәрләре ошый икән, мин шул язучыларның китапларын китапханәдән алып укыйм. Шулай ук хәзерге заман язучыларын да яратам. Шул әсәрләр аша үземнең, әти-әниемнең һәм әби-бабамның тел байлыгын да чагыштырам, нәтиҗә ясыйм.
Хәзер яшьләр дә татар телендә бер дә читенсенмичә сөйләшәләр. Мин моңа зур шәһәрләргә — Казанга, Чаллыга баргач та игътибар иткәнем булды. Киләчәктә дә мин татарлыгымны югалтмам, телемне онытмам,киләсе буыннарга – балаларыма, оныкларыма да җиткерермен, татарча сөйләшергә өйрәтермен. Мине дә әбием бишек җырлары җырлап, ә бабам борынгы татарча такмаклар әйтеп, биетеп үстерде бит, чөнки мин өлкәннәр тәрбиясе алган озын толымлы гап-гади татар кызы бит!
Рәзилә Лотфyллина, Азнакай мyниципаль районы Тымытык гомyми yрта белем бирү мәктәбенең 11 нче сыйныф yкyчысы.
Тема: Туган телем – иркә гөлем
Укытучы. Хәерле көн, кадерле балалар, хөрмәтле кунаклар! Без бүген туган җиребезгә, туган телебезгә багышланган кичәгә җыелдык. Һәр кешенең иле бер генә булган кебек, туган теле дә бер генә.
Туган тел… Һәркем өчен дә газиз сүз бу. Чөнки иң кадерле, бер нәрсә белән дә алыштырылмый торган “әни”, “әти”, “әби”, “бабай” сүзләрен башлап туган телдә әйтәбез.
Беренче укучы. Кешенең бөтен тормышы тел белән бәйле. Туганнан алып, соңгы сулышына кадәр, тел һәм сүз – кешенең аерылгысыз юлдашы. Безнең туган телебез – татар теле, зур тарихлы, бай, җырлы, моңлы тел ул.
Икенче укучы. Г. Гыйльманов, “Мин татар малае”
Чатнатып сөйләшәм
Үз ана телемдә.
Оялмыйм, курыкмыйм,
Мин бит үз илемдә!
Башымда – чигүле,
Каюлы түбәтәй.
Догалар укырга
Өйрәтә дәү әтәй
Тәүфыйклы булырга
Кирәген беләм мин.
Чын татар малае
Йөрәгем белән мин.
Өченче укучы. Рафис Корбанов, “Туган ил”
“Әткәм”, “әнкәм” сүзе белән
Ачылган телем минем.
Син бирдең миңа ышаныч
Кичкәндә белем илен.
Ата-бабамнар үткәнен
Белдем мин синең аша.
Башка телләрең эченә
Кердем мин синең аша.